Aansprakelijkheid bij medische fouten

Fleur Westdijk, 18 december 2023

Dokters zijn ook mensen en, zoals iedereen, kunnen zij ook fouten maken. Echter, de gevolgen van een medische fout kunnen zowel voor de patiënt als de dokter aanzienlijk zijn. Indien een patiënt schade ondervindt als gevolg van zo een fout, is het belangrijk om te onderzoeken wie daarvoor verantwoordelijk is. Waar ligt de aansprakelijkheid? Deze blog behandelt de rechten van de patiënt en wat u kunt doen bij een medische fout.

Wanneer is een dokter aansprakelijk voor een medische fout?

Aansprakelijkheid bij medische fouten is vaak gebaseerd op het medisch recht en de principes van onrechtmatige daad en wanprestatie. In veel landen wordt van een dokter verwacht dat zij een bepaalde standaard van zorg bieden. In Nederland is dit de professionele standaard uit artikel 453 van het Burgerlijk Wetboek, Boek 7 (artikel 7:453 BW). Deze standaard houdt in dat een hulpverlener moet handelen door middel van het in acht nemen van de zorg die een redelijk bekwaam en redelijk handelend vakgenoot in dezelfde omstandigheden zou hebben betracht. Met andere woorden: de zorgverlener moet handelen zoals een redelijk vakgenoot/collega ook zou hebben gehandeld onder dezelfde omstandigheden. Als zij hier niet aan voldoen, kunnen zij aansprakelijk worden gesteld.

Er zijn twee vormen van het niet nakomen van deze zorgplicht.

1. Nalatigheid: Nalatigheid is de meest voorkomende reden voor aansprakelijkheid bij een medische fout. Hierbij is het onderscheid tussen een incident en calamiteit van belang. Een incident is in vergelijking met een calamiteit een lichte verstoring in de dagelijkse gang van zaken bij een zorgverlener. Een voorbeeld hiervan is het toedienen van het verkeerde medicijn, waardoor een patiënt (lichte) schade lijdt. Bij een calamiteit is er echt sprake van een ernstig schadelijk gevolg, zoals bijvoorbeeld het overlijden van een patiënt. Een incident kan dus ook overgaan in een calamiteit, in het geval dat een patiënt ten gevolge van het toedienen van het verkeerde medicijn overlijdt bijvoorbeeld. In alle gevallen moet er een oorzakelijk verband zijn tussen het plichtsverzuim, dus het niet voldoen aan de zorgplicht, en de opgelopen schade, om een dokter aansprakelijk te kunnen stellen. Verder moeten calamiteiten altijd gemeld worden en incidenten niet. Zorgverleners moeten incidenten wel altijd registreren en analyseren, om zo van fouten te kunnen leren.
2. Informed consent: Informed consent bestaat uit het recht op informatie (artikel 7:448 BW) en het recht op toestemming (artikel 7:450 BW). Het recht op informatie houdt in dat een patiënt altijd goed geïnformeerd moet worden. Als een patiënt niet voldoende is geïnformeerd over bijvoorbeeld de risico’s en alternatieven van een behandeling, kan het gebrek aan informed consent leiden tot aansprakelijkheid van de dokter. Het is hierbij belangrijk dat de patiënt, wanneer hij of zij wel op de hoogte was van de risico’s, de behandeling zou hebben geweigerd. Het recht op toestemming houdt in dat voor verrichtingen ter uitvoering van een behandelingsovereenkomst er toestemming van de patiënt vereist is. Is er geen toestemming door de patiënt gegeven en is de behandeling wel uitgevoerd, dan is er sprake van aansprakelijkheid.

Rechten van de patiënt

In de medische wereld hebben patiënten verschillende rechten. Deze rechten zijn van essentieel belang om ervoor te zorgen dat patiënten te allen tijde goed op de hoogte blijven over hun medische situatie.

1. Recht op informatie: Patiënten hebben het recht om volledig en begrijpelijk geïnformeerd te worden over hun medische behandeling, inclusief de risico’s.
2. Recht op inzage: Een patiënt heeft recht op inzage in, en een afschrift van zijn medisch dossier. Als een patiënt verzoekt om zijn dossier in te zien of hier een afschrift van te krijgen, moet er aan dit verzoek gehoor worden gegeven. Dit volgt uit artikel 456 van het Burgerlijk Wetboek, Boek 7 (artikel 7:456 BW).
3. Recht op schadevergoeding: Wanneer een patiënt schade ondervindt als gevolg van een medische fout, heeft hij of zij recht op schadevergoeding voor zowel materiële als immateriële schade. Bij materiële schade kunt u bijvoorbeeld denken aan inkomensverlies, doordat u door de medische fout een langere tijd niet heeft kunnen werken. Of extra reis- en parkeerkosten naar het ziekenhuis, die u zonder de medische fout niet had hoeven maken. Immateriële schade bestaat uit psychisch letsel in bijvoorbeeld de vorm van verdriet of dat u voor een langere tijd in onzekerheid heeft geleefd door de medische fout en geen zicht had op herstel. Deze schade wordt uitbetaald in de vorm van een smartengeldbedrag.

Wat kunt u doen bij een medische fout?

U kunt eerst proberen tot een oplossing te komen met uw zorgverlener. Komt u er niet uit met uw zorgverlener? Stuur dan een klachtbrief naar uw zorginstelling, waarin u aangeeft wat volgens u de oplossing is, bijvoorbeeld het vergoeden van uw schade. Bent u het niet eens met het antwoord op uw brief, dan kunt u of een klacht indienen bij de Geschillencommissie Zorg of u kunt overwegen om naar de rechter te gaan. Wat belangrijk is om te weten, is dat indien de Geschillencommissie Zorg een beslissing neemt over uw klacht, u niet meer naar de rechter kunt. U kunt er dus ook voor kiezen om uw schadevergoeding te eisen bij de rechter. In dit geval moet u bewijzen dat:

• De zorgverlener een fout heeft gemaakt;
• De meeste andere bekwame zorgverleners deze fout niet zouden hebben gemaakt;
• U schade heeft geleden en de hoogte van deze schade;
• Deze schade het gevolg is van de fout van de zorgverlener.

Dit zijn echter ingewikkelde zaken om te bewijzen. U heeft een verklaring van een medisch specialist nodig om de rechter te overtuigen. U kunt hiervoor het beste hulp vragen aan een advocaat.

Bent u bang dat de zorgverlener zijn werk niet goed doet en dat hij of zij meer medische fouten zal maken? Dan kunt u naar het medisch tuchtcollege. Deze organisatie bewaakt de kwaliteit van de gezondheidszorg. Het medisch tuchtcollege kan de zorgverlener bijvoorbeeld een waarschuwing geven of schorsen.

Conclusie

Medische aansprakelijkheid is een complex onderwerp waarbij de focus ligt op de rechten van de patiënt. Een zorgverlener dient deze rechten te allen tijde in acht te nemen om medische aansprakelijkheid te voorkomen. In het geval van een medische fout is het raadzaam om eerst een oplossing met de zorgverlener te zoeken, aangezien de juridische procedure in dit kader erg ingewikkeld kan zijn. Een alternatieve stap is het inschakelen van de Geschillencommissie Zorg, die een oordeel kan vellen over de klacht. Heeft u verder nog vragen over dit onderwerp? Aarzel niet om contact met ons op te nemen.