Het naamrecht

Evy Groenenberg, 22 januari 2024

Het naamrecht wordt gezien als een recht dat toekomt aan een kind, om vanaf de geboorte een naam te krijgen. Dit recht staat in het Verdrag inzake de Rechten van het Kind en is in het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens opgenomen. In de Nederlandse wetgeving staat dit recht ook nog opgenomen in het eerste boek van het Burgerlijk Wetboek. De regeling met betrekking tot het registeren van voor- en achternamen kan verschillen. Voor de achternaam kunnen namelijk afwijkende regels gelden. De familieband is hier doorslaggevend voor.

Naamrecht voor 2024

Voor 1 januari 2024 kreeg een kind in beginsel de achternaam die door de ouders werd opgenomen in de geboorteakte of de achternaam die werd opgenomen bij registratie van de erkenning. Hadden de ouders onderling geen keuze gemaakt wat betreft de achternaam van het kind, werd de achternaam bepaald door de wet. Dit zal hieronder nader worden uitgelegd. 

Niet getrouwd of geen geregistreerd partnerschap

Indien ouders niet getrouwd waren en geen geregistreerd partnerschap hadden, dan kreeg het kind de achternaam van de moeder. Dit was ook het geval indien het kind niet erkend werd door de vader. Dit omdat er dan in principe geen familierechtelijke band was. Werd het kind wel erkend door de vader dan konden beide ouders bij de registratie van de erkenning aangeven of het kind eventueel de achternaam van de vader kreeg.

Getrouwd of geregistreerd partnerschap

Waren de ouders echter wel getrouwd of hadden zij een geregistreerd partnerschap op het moment van geboorte, staat hen de keuze in achternaam voor het kind vrij. De keuze in achternaam van het kind binnen een huwelijk kon zowel voor de geboorte als daarna kenbaar worden gemaakt. Werd de naamkeuze kenbaar gemaakt voor de geboorte gebeurde dit door middel van een akte van naamkeuze, deze werd opgemaakt door een ambtenaar. Vond de naamkeuze pas plaats na de geboorte van het kind, werd de keuze die ouders hadden gemaakt duidelijk bij de geboorteregistratie.

Daar komt bij dat wij in Nederland het beginsel van naameenheid kennen. Dit brengt met zich mee dat het de bedoeling is dat de kinderen die uit één gezin komen, dezelfde achternaam dragen. De keuze die ouders maken met betrekking tot de achternaam van hun eerste kindje, is dus doorslaggevend voor de eventuele volgende kinderen.

Naamrecht sinds 2024

Op 1 januari 2024 krijgt de wet Introductie gecombineerde geslachtsnaam werking. Dit brengt met zich mee dat de ouders vanaf nu ook de keuze hebben om hun kind de achternaam van hun beide te geven. Met de inwerkingtreding van deze nieuwe wet met betrekking tot het naamrecht, krijgen ouders nog meer keuzevrijheid en ruimte in de naam van hun kind.

Het wordt de ouders met de inwerkingtreding niet verplicht om gebruik te maken van de mogelijkheid tot dubbele achternaam, ouders kunnen altijd nog een enkele achternaam kiezen zoals dat mogelijk was voor 2024. Ook nu krijgt het kind indien er geen sprake is van een huwelijk of geregistreerd partnerschap, automatisch de achternaam van de moeder. Met de inwerkingtreding van de wet Introductie gecombineerde geslachtsnaam, wordt dus slechts een extra keuzemogelijkheid toegevoegd.

Met de inwerkingtreding van dit wetsvoorstel, kunnen de ouders hun kind dus een dubbele achternaam geven. Deze dubbele achternaam wordt dan geschreven zonder een koppelteken. Ouders met de achternaam Jansen en De Jong krijgen met ingang van de nieuwe wet dus de volgende opties: Jansen, De Jong, Jansen De Jong en De Jong Jansen. Indien een van de ouders al een meervoudige achternaam heeft zoals ‘Van Bergen Hennegouwen’ dan wordt deze achternaam beschouwd als een enkelvoudige achternaam, waardoor het mogelijk is om alsnog een dubbele achternaam aan het kind te geven.

Ook na de inwerkingtreding van dit nieuwe wetvoorstel, blijft het eenheidsbeginsel met betrekking tot de naamkeuze gelden. Dit houdt dus ook nu in dat de keuze die ouders maken voor het eerste kind met betrekking tot de achternaam, doorwerkt op de volgende kinderen van dat gezin.

Overgangsrecht

Het uitgangspunt van het wetsvoorstel was dat het slechts van toepassing zal zijn op kinderen geboren op of na 1 januari 2024. Dit omdat de keuze voor een dubbele achternaam slechts gemaakt kan worden voor het eerste kind uit een gezin, vanwege het beginsel van de naameenheid binnen een gezin. Uiteindelijk is toch gekozen voor een overgangsregeling bij het wetsvoorstel. Deze overgangsregeling brengt met zich mee dat ouders waarvan hun kind is geboren op of na 1 januari 2016, alsnog de mogelijkheid tot een dubbele achternaam toekomt. Ouders hebben tot en met een jaar na de inwerkingtreding van de wet Introductie gecombineerde geslachtsnaam de mogelijkheid om de achternaam van hun kind aan te passen.

Wilt u meer weten over dit onderwerp of heeft u eventuele andere vragen? Neem dan gerust contact met ons op, of kom naar een van onze spreekuren!